چرا نرخ سود بانکها در ایران، اینقدر بالاست؟

بسیاری از ایرانی‌ها از بالا بودن نرخ سود بانکی ناراضی و حتی خشمگین هستند. آنها پس از آگاه شدن از نرخ سود پایین بانکها در سایر کشورها، به اعتراض، جمله‌ای با این مضمون می‌گویند: «این بود حذف ربا از نظام بانکی؟!». چه بسا، برخی از آنها، جمله منسوب به جمال‌الدین اسدآبادی را نقل کنند: به جایی رفتم اسلام دیدم اما مسلمان ندیدم؛ جای دیگر رفتم، اسلام ندیدم اما مسلمان دیدم!
اما واقعیت این است که تنها با پند و موعظه یا با اجبار نمی توان نظام اقتصادی را اخلاقی تر کرد و باید مشکلات سیستمی را شناخت و سیستمی، مشکلات را رفع کرد. همچنین این قصه پرغصه را نمی توان فقط با معرفی شخصیت خبیثی، به اسمِ بانک، تعریف کرد.
در این مجال، تلاش می‌شود، چند علت اصلی بالا بودن نرخ سود بانکی فهرست شود:
1- بالا بودن نرخ تورم در ایران که وام دهندگان را مجبور می کند برای حفظ ارزش پول خود، حداقل به اندازه نرخ تورم، بهره درخواست کنند.
2- بالا بودن ریسک وام دهی: از آنجا که بخش زیادی از وام ها، بازگشت ندارند یا دیر بازپرداخت می شوند، بانکها مجبورند نرخ سود بالاتری در نظر بگیرند تا زیان مطالبات معوق پوشش داده شود.
3- بانکهای ایرانی به علت عدم دسترسی مناسب به اطلاعات مشتریان و همچنین عدم وجود نهادهایی برای رتبه‌بندی مشتریان، نمی‌توانند به خوبی بین مشتریان خوش حساب و بدحساب تمایز قائل شوند، بنابراین اصطلاحاً همه را با یک چوب می زنند!
4- سودهای کلان در بخش های رقیب: در اقتصاد ایران، در بیشتر سالها، در بخشهایی مانند مسکن، بازار ارز و بازار طلا و سکه، سودهای کلانی وجود داشته است. بنابراین، همیشه سرمایه گذارن (در واقع سوداگران) این بازارها، حاضرند حتی با نرخ بالا وام بگیرند. از طرفی، خود بانکها هم تشویق می شوند با قرار دادن سود بالا برای سپرده ها، پول های جذب شده را رأساً در این بازارها، سرمایه‌گذاری کنند.
5- وجود مؤسسات پولی غیرمجاز: این مؤسسات، نسبت به بانکها و مؤسسات مجاز، کمتر در معرض نظارت و محدودیت هستند، بنابراین آزادی بیشتری برای پرداخت نرخ های سود بالا دارند. در این میان، بانکهای مجاز در رقابت با آنها مجبورند سودهای بالاتری به سپرده ها پرداخت کنند و برای جبران این پرداختی ها با نرخ های بالاتری وام دهند.
6- منجمد شدن دارایی بانکها: از آنجا که بخش زیادی از دارایی بانکها به صورت غیرمنقول (مثل ساختمان و ملک) است، بعد از رکود بازار مسکن، بانکها از نقد کردن این دارایی ها بازماندند. بنابراین برای جبران کمبود نقدینگی، مجبور شدند نرخ سود بالاتری پرداخت کنند.
7- ضعف مالی بانکها: بسیاری از بانکها دچار کمبود نقدینگی و یا سرمایه هستند، بنابراین مجبورند با نرخ سود بالاتر، منابع جذب کنند.

تفضیل بیشتر هر یک از موارد فوق و بحث در خصوص سایر علل، فرصت دیگری می‌طلبد.

پست های مرتبط

دیدگاه خود را بنویسید